Służebność przesyłu to szczególna forma ograniczenia prawa własności, ukształtowana po to, aby przedsiębiorstwa dostarczające media mogły legalnie korzystać z cudzych gruntów. Chodzi tu przede wszystkim o podmioty zajmujące się przesyłem energii, gazu, Internetu czy innych mediów, które muszą instalować i utrzymywać infrastrukturę techniczną także na prywatnych działkach.
Podstawą regulacji są przepisy kodeksu cywilnego dotyczące ograniczonych praw rzeczowych. W praktyce, jeśli nieruchomość obciążona jest służebnością przesyłu, właściciel musi tolerować istnienie określonych urządzeń – takich jak słupy, kable, rurociągi czy linie światłowodowe – a także zapewnić dostęp do nich w celu ich konserwacji i napraw. Jednocześnie nie jest to obowiązek nieodpłatny, ponieważ właścicielowi przysługuje prawo do odpowiedniego wynagrodzenia.
Służebność przesyłu – przepis
Wprowadzenie instytucji służebności przesyłu do polskiego systemu prawnego nastąpiło stosunkowo niedawno. Dopiero w 2008 roku do Kodeksu cywilnego wprowadzone zostały przepisy, z których wynika kto i w jakiej sytuacji może nabyć służebność przesyłu.
Dla wielu właścicieli działek była to istotna zmiana, która pozwoliła na uporządkowanie sytuacji, która przez dekady pozostawała nieuregulowana oraz uzyskania rekompensaty za ograniczenie w korzystaniu z własnej nieruchomości w związku z istnieniem na niej urządzeń przesyłowych.
Sposoby ustanowienia służebności
Ustawodawca przewidział kilka dróg prowadzących do ustanowienia służebności przesyłu. Podstawową formą jest ustanowienia służebności przesyłu w drodze umownej. Właściciel gruntu i przedsiębiorca mogą zawrzeć umowę, w której określą przebieg infrastruktury oraz wysokość należnego właścicielowi nieruchomości wynagrodzenia. Na tym etapie ważne jest, żeby precyzyjnie określić przebieg służebności, szerokość pasa służebności, ewentualny obszar, w którym obowiązywać będą ograniczenia. Dobrą praktyką jest załączenie do umowy mapki przedstawiającej przebieg służebności. Oczywiście należy też wskazać, czy służebność jest ustanawiana terminowo czy też na czas nieokreślony.
Gdy jednak negocjacje między właścicielem a przedsiębiorcą przesyłowym nie doprowadzą do zgody, każda ze stron może zwrócić się do sądu o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem ustalonym przez sąd. Procedura ma charakter nieprocesowy.
Czy możliwe jest zasiedzenie służebności przesyłu?
Szczególnym przypadkiem nabycia służebności jest zasiedzenie. Dochodzi do niego, gdy przedsiębiorca przesyłowy przez wiele lat korzysta z nieruchomości w sposób jawny i nieprzerwany, a właściciel nie reaguje i nie sprzeciwia się korzystaniu z jego nieruchomości.
Korzystanie z cudzego gruntu musi odbywać się przez odpowiednio długi okres – 30 lub 20 lat. Pierwszy termin jest wymagany, gdy przedsiębiorca przesyłowy jest w złej wierze. W uproszczeniu jest to taka sytuacja, gdy wie on, że nie ma żadnego uprawnienia do korzystania z działki (tytułu prawnego), a jednak to robi. O dobrej wierze mówi się wówczas, gdy osoba lub podmiot korzystający z nieruchomości ma uzasadnione przekonanie, że uprawnienie do tego korzystania mu przysługuje – w praktyce zdarza się do jednak rzadko.
Odszkodowanie w związku ze służebnością
Oprócz wynagrodzenia za ustanowienie służebności, właścicielowi gruntu może należeć się także odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w razie wystąpienia konkretnej szkody na nieruchomości – na przykład zniszczenia gruntu wskutek awarii rurociągu, uszkodzenia infrastruktury na skutek niesprawnej instalacji czy w związku z prowadzonymi pracami konserwacyjnymi. W takich przypadkach właściciel może domagać się naprawienia rzeczywiście poniesionej szkody. Najczęściej kwota odszkodowania jest ustalana i wypłacana dobrowolnie przez przedsiębiorcę przesyłowego. Natomiast w sytuacji braku porozumienia co do wysokości należnego odszkodowania, można skierować sprawę do sądu.
Kancelaria służebność przesyłu
Służebność przesyłu pełni ważną rolę w funkcjonowaniu nowoczesnej infrastruktury. Z jednej strony umożliwia przedsiębiorstwom korzystanie z prywatnych gruntów w sposób zgodny z prawem, z drugiej – zapewnia właścicielom ochronę ich interesów majątkowych.
Ingerencja w prawo własności jw. Postaci służebności przesyłu jest punktem, w obrębie którego mogą powstawać spory – o zakres służebności, wynagrodzenie za jej ustanowienie czy też o odszkodowanie za szkody powstałe na działce.
Z tego względu zarówno negocjacje prowadzące do ustanowienia służebności jak i późniejsze dochodzenie roszczeń może wymagać profesjonalnego wsparcia. Pomoc specjalisty posiadającego doświadczenie w tego typu sprawach może znacząco przyspieszyć i ułatwić cały proces – dlatego zachęcamy to kontaktu z nasza kancelarią.
